Son zamanlarda sıklıkla aldığımız soruların başında; “segbis nedir”, “segbis ne demek”, “segbisin açılımı nedir”, “segbis sistemi nedir” “segbis ile tutuklama olur mu”, “segbis ile tahliye olur mu”, “segbis kaydı nedir”, “segbis ile kimlerin ifadesi alınmaz”, “segbis kaydı ile kimlerin ifadesi alınır”, “mahkeme segbis yapmak zorunda mı”, gibi sorular gelmektedir.

Bu tip sorulara, makaleyi kanuna ve içtihatlara boğmadan, hukukçu olmayanların da anlayacağı şekilde tek bir makalede cevap vermeyi uygun görüyoruz.

- SEGBİS NEDİR?

Segbis, bir kısaltmadır. “Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi” anlamına gelir. SEGBİS en basit tanımıyla; mahkemeler veya savcılıkların, cezaevinde bulunan veya duruşmanın yahut soruşturmanın görüldüğü adliyeden uzak bir yerde ikamet eden, çalışan şüpheli, sanık, tanık, müşteki-şikayetçi, katılan hatta bilirkişi gibi ifadesi veya beyanı alınması gereken kişilerin beyanlarını alabilmek için, teknolojinin gelişimiyle Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulmuş bir bağlantı sistemidir. Örneğin Adana’da başınıza bir iş geldi ve savcılığa şikâyette bulundunuz ama siz Ankara’da yaşıyorsunuz. Savcı, soruşturma sürecinde sizin ifadenizi almak istediğinde bulunduğunuz il olan Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazı yazarak, belirlenen tarihte ve saatte SEGBİS odasında veya herhangi bir mahkeme duruşma salonunda hazır edilmenizi sağlayarak, size kamera ile bağlantı sağlar ve beyanınızı alabilir. Aynı şekilde cezaevinde bulunan bir tutuklu veya hükümlünün, başka şehirde açılmış bir davası var ise, cezaevi ile mahkeme SEGBİS bağlantısı kurarak beyanlarını, savunmasını alabilir.

SEGBİS ile alınan beyanlar ya beyanı alan makam tarafından (hâkim, mahkeme veya savcı) zapta geçirilir ya da SEGBİS görüşmesi kayıt altına alınarak, çözümünün yapılması için bilirkişiye tevdi edilip, tüm görüşme kaydı dosyaya eklenir.

Bir de duruşmaların SEGBİS kaydının alınması hususu vardır. Bir davada mahkeme hâkimi eğer gerek görürse veya taraflardan biri talep eder ise, tüm duruşmada yaşananları sesli bir şekilde SEGBİS yöntemi ile kayda alıp, daha sonra bilirkişi marifeti ile bunun dökümünü sağlatarak, dosyaya ekleyebilir. Böylece hiçbir kelime boşa gitmeden dosyaya eklenmiş olur.

- SEGBİS İLE KİMLERİN İFADESİ ALINMAZ?

Yukarıda SEGBİS kaydı ile kimlerin ifadelerinin alınabileceğini belirttik. Peki kimlerin ifadeleri SEGBİS kaydı ile alınmaz sorusu neden önemlidir?

Yargılamalarda “yüzyüzelik” yani arada hiçbir aracı olmadan, hâkim veya mahkeme ile sanık, mağdur, müşteki arasına hiçbir şey girmeden aynı ortamda, birbirlerini net bir şekilde görebilecekleri ve duyabilecekleri halde yargılama ilkesi vardır. İşte SEGBİS’in, bu yüzyüzelik ilkesinin bazı yerlerde zedelediği durumlar olabilir. Mesela aynı il sınırları içerisinde bulunan tutuklunun, mahkemeye bizzat gelerek savunmasını sunmasını sunabilmesi, yüzyüzelik ilkesinin bir şartıdır. Bu nedenle, yargılamayı yapan mahkemenin bulunduğu il sınırları içerisinde bulunan tutukluların SEGBİS ile değil de bizzat mahkemeye gelerek savunmalarını yapması sağlanmaktadır ve hatta sağlanmalıdır. Ama tutuklu, belli bir özür sunarak (örneğin cezaevinden adliyeye gelip gitmek sağlığını olumsuz etkiliyor gibi) bu hakkından feragat ederek SEGBİS ile cezaevinden duruşmasına katılabilir. Tabi ki uygulamada tam tersi durumla karşılaşılmaktadır. Başka ilde bulunsa dahi bizzat mahkemeye gelip yüzyüze mahkemeye savunma yapmak isteyen sanıkların bu talepleri kabul edilmek ZORUNDADIR. Aksi takdirde, yüzyüzelik ilkesi zedelendiğinden, hak ihlali söz konusu olacaktır. İşte bizzat mahkemeye gelip savunma yapmak isteyen bir sanığın bu talebi karşısında mahkeme, bu talebe rağmen sanığı SEGBİS ile dinleyemez, dinlememesi gerekmekte, bizzat duruşmada hazır etmelidir.

-SEGBİS VE TUTUKLAMA-TAHLİYE BAĞLANTISI

SEGBİS, uzak bir bağlantı türü olduğundan, halkımızın aklına “önemli bir yargılama değil ki hâkim / savcı SEGBİS ile ifademi alıyor, önemli olsa beni bizzat isterdi, çağırırdı” gibi bir düşünce gelmektedir ki bu çok yanlış bir düşüncedir.

SEGBİS salonları adliyelerde olmaktadır. SEGBİS ile ifade vermeye çağrılan şüpheli veya sanığın “tutuklanması mümkün değildir”, “tutuklanması imkansızdır” demek çok yanlış olur. Çünkü bir kişinin tutuklanması, SEGBİS ile çağrılmasına değil, soruşturma veya kavuşturma dosyasındaki hukuki durumu ile ilgilidir. Bu nedenle SEGBİS ile ifadeye çağrılan bir şüphelinin yahut savunması alınan sanığın “tutuklanmayacağını” söylemek çok iddialı olur. SEGBİS ile çağrılan bir sanık veya şüpheli, tutuklanabilir, tutuklamaya sevk edilebilir.

Bir diğer merak edilen konu ise, cezaevinde bulunan bir kişinin SEGBİS ile savunması alınır iken tahliye olma ihtimalidir. Tutuklama konusunda olduğu gibi tahliyede de durum aynıdır. Bir kişinin SEGBİS’ten katılması o sanığın tahliye olmayacağı, tahliye olma ihtimali bulunmadığı anlamına gelmez hatta tahliye olma durumunu hiç etkilemez. “Mahkeme tahliye edecek olsa bizzat mahkemeye getirtirdi, SEGBİS ile bağlantıda tahliye etmez” mantığı yanlıştır. Bu nedenle SEGBİS sistemi ile duruşmaya katılan tutuklu sanığın tahliye olması mümkündür.

- MAHKEMELERİN SEGBİS ZORUNLULUĞU KONUSU

Mahkemeler, talep halinde hem ifadeye, savunmaya yönelik bağlantı yaparak yargılamadaki kişilerin ifadelerine beyanlarına başvurmak için taleple bağlıdır hem de duruşmadaki tüm beyanların kayda alınması yönündeki SEGBİS kaydı yönündeki talepleri kabul etmek zorundadır. Bunun tek istisnası, teknik engellerdir. Eğer SEGBİS bağlantısı veya kaydı yapılması yönünde teknik bir eksiklik var ise mahkeme bu talepleri mecburen reddetmek zorunda kalacaktır.

SEGBİS ile ilgili sorulan tüm sorulara en azından kısaca cevap verdiğimizi düşünüyoruz. Daha fazla bilgi almak için web sitemizdeki diğer makalelerimizi inceleyebilirsiniz.